تا کنون سه نسل عمده از دستگاههای شارژ کولر به بازار عرضه شدهاست. دسته اول که شاید نام شارژ کولر سنتی برای آن مناسب باشد، شارژ کولرهایی هستند که صرفا با استفاده از یک کمپرسور معمولی ، به عنوان مثال یک کمپرسور یخچال خانگی و دو گیج فشار تنها فشار گاز سیستم را تنظیم مینمایند. اگرچه در بعضی از تعمیرگاههای سنتی، همچنان از این دستگاهها استفاده میشود ولی در اصل این نوع سیستمها امروزه کاملاً منسوخ شده و مورد تأیید هیچ یک از مجامع فنی و صنعتی و کارخانههای خودروسازی نیستند.
چون علاوه بر اینکه مقدار گاز تزریقی را دقیقاً محاسبه نمیکند، امکان روغن زدن به کولر را نداشته و به دلیل تخلیه گاز اضافی به محیط هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ حفاظت محیط زیست، کاملاً مردود است. نسل دوم شارژ کولرها که امروزه متداولترین دستگاههای بازار است قادر است گاز موجود در سیستم کولر خودرو را تخلیه و بازیابی نماید یعنی گاز موجود را پس از حذف رطوبت، روغن و آلودگی به داخل کپسول گاز برمیگرداند.
ضمناً با استفاده از سنسور وزن گاز میتواند مقدار گاز لازم را دقیقاً مطابق استاندارد شرکت سازنده خودرو به کولر تزریق کرده و روغن مورد نیاز را نیز به سیستم وارد نماید. اشکالی که به این نوع شارژ کولرها وارد است این است که میزان گازی که از سیستم کولر خودرو کشیده میشود دقیقا برابر گازی که وارد کپسول میشود نیست؛ یعنی اگر شما به عنوان مثال ۴۰۰ گرم گاز به کولر تزریق نمایید و بلافاصله گاز را بازیابی کنید تنها ۳۰۰ گرم گاز به وزن کپسول شما اضافه میشود. در این صورت کاربر نمیتواند میزان مابهالتفاوت گاز بازیابی شده و تزریقی را دقیقاً محاسبه کرده و بر اساس آن از مشتری هزینه دریافت کند. علت این مشکل این است که در این دستگاهها صرفاً بر این نکته تمرکز شده که کل گاز موجود در سیستم کولر تخلیه شود.
برای اطمینان از این مسئله یک گیج فشار به همراه یک PressureSwitch در مسیر گاز قرار میگیرد و عمل بازیابی گاز تا زمانی که فشار منفی در سیستم ایجاد شود ادامه مییابد. از آن جا که گاز کولر یک گاز دو فاز (شامل مایع و گاز) است، در دما، فشار و شرایط مختلف عکس العملهای متفاوتی از خود نشان میدهد و این باعث میشود اگر چه کل گاز از سیستم کولر خودرو تخلیه شده است ولی بخشی از آن در مسیرهای عبور گاز داخل دستگاه شارژ کولر باقی بماند و به داخل کپسول گاز نرود.
شاید تصور کنید پس از یک بار استفاده از دستگاه این مسیرها پر شده و دفعات بعد به دلیل جایگزینی گازها مابهالتفاوت گاز بازیابی شده و تزریقی حذف شود ولی همانطور که گفتیم این گاز دو فاز بوده و در فشار و دمای مختلف وزن متفاوتی خواهد داشت بنابراین هر بار که از این دستگاهها استفاده میشود، این مابهالتفاوت تا حدود ۱۰۰ گرم متغیر خواهد بود.
به همین دلیل سازندگان دستگاه شارژ کولر به فکر ساخت دستگاهی با دقت بالاتر افتادند که در واقع نسل سوم این دستگاهها یا دستگاههای فرادقیق را شامل میشود.
از اول ژانویه ۲۰۰۸ در آمریکا استانداردی تهیه شد که میزان گاز تزریقی و بازیابی شده در سیستم های شارژ کولر را تحت نظر گرفت. طبق استاندارد SAE-J2788 که هنوز در اروپا اجباری نشده است، دستگاه میبایستی تا ۹۵ درصد گاز داخل سیستم کولر را بازیابی نماید. لازم به ذکر است علت اصلی بازیابی گاز، حفاظت محیط زیست و دلایل اقتصادی است و این کار چندان دلیل فنی ندارد.
از آن جا که گاز موجود در کولر خودروها نسبتا گران بوده و آزاد کردن آن در طبیعت نیز خطرات زیست محیطی دارد با استفاده از این نوع دستگاه ها در مصرف گاز مبرد صرفهجویی میشود. در صورتی که ۶۰۰ گرم گاز به سیستم تزریق شده باشد، با این استاندارد سختگیرانه، اختلاف تا ۳۰ گرم مجاز است. لازم به ذکر است اکثر شارژ کولرها در دنیا (شارژ کولرهای نسل دوم) اکنون ۷۵ تا ۸۰ درصد گاز را بازیابی میکنند و تنها دستگاه های فرا دقیق میتوانند این استاندارد جدید را پاس کنند.
مورد دومی که این استاندارد بر آن تاکید دارد دقت دستگاه هنگام شارژ است که باید حداکثر ۱۴ گرم باشد. در حال حاضر اکثر دستگاههای نسل دوم تا ۵۰ گرم تلرانس در گاز تزریقی دارند. یعنی اگر شما بخواهید ۶۰۰ گرم گاز به کولر تزریق کنید، دستگاه مجاز است بین ۵۸۶ تا ۶۱۴ گرم گاز به سیستم تزریق نماید.
در حال حاضر تنها برخی از سازندگان شارژ کولر در اروپا برخی از دستگاه های خود را با عنوان “HighPrecision” یا “فرا دقیق” تولید می کنند که قادر است این استاندارد را پاس کند. بدیهی است که این شارژ کولرها قیمت های بالاتری نسبت به شارژ کولرهای نسل دوم متداول دارند.
در این شارژ کولرها به جای PressureSwitch از PressureTransducer استفاده شده که می تواند فشار مورد نظر برای قطع عملیات بازیابی را به دقت و بر حسب مورد تا حد دلخواه تنظیم نماید. ضمنا با استفاده از شیر برقی هایی در مسیر می تواند گاز باقیمانده در مسیرها و تجهیزات دستگاه شارژ کولر را تا حد بسیار زیاد (بیش از ۹۵ درصد) به کپسول باز گرداند.
امروزه بسیاری از سازندگان خودرو، صرفا استفاده از شارژ کولرهای فرادقیق را به تعمیرکاران خود توصیه میکنند.
این شارژ کولرها علاوه بر دقت ناشی از این استاندارد، بعضاً دارای امکانات اضافی نظیر سیستم عیب یاب کولر خودرو (دیاگ)، دیتابیس مقادیر مجاز گاز خودروها، سیستم اندازهگیری وزن روغن، قابلیت استفاده از گاز مبرد جدید ۱۲۳۴ و … نیز هستند.
منبع : پاریزان صنعت